De term dubbel boekhouden is met de komst van boekhoudprogramma’s naar de achtergrond verdwenen. Bij deze methode wordt iedere transactie op minimaal twee verschillende manieren verwerkt. Dat wil zeggen dat iedere transactie zowel aan de creditkant als op de debetkant op een of meerdere grootboekrekeningen wordt verwerkt. Dit vindt plaats aan de hand van bijvoorbeeld dagboeken. Je kunt hierbij denken aan kas-, inkoop- of verkoopboeken. Indien hierbij een tegenrekening is ingesteld, kan je geautomatiseerd dubbel boekhouden.
Dit klinkt nu nog wat complex in de oren. Dubbel boekhouden is dan ook geen makkelijk concept dat tot boekhouden gerekend wordt. Eén van de voordelen van boekhoudprogramma’s is dat je juist dit soort concepten niet hoeft te kennen. Terwijl jouw administratie wel netjes op orde blijft omdat het boekhoudprogramma automatisch dergelijke processen uitvoert.
Kort samengevat zijn dit de beste gratis boekhoudprogramma’s voor het dubbel boekhouden:
- e-Boekhouden.nl – Beste voor beginners
- Exact Online – Beste mobiele app
- Rompslomp – Makkelijk en eenvoudig op te zetten
- Beste beoordeling door beginners
- Eenvoudig boekhouden
- Inclusief BTW aangifte
- Klantwaardering: 8,9
- Met kilometer- en urenregistratie
- Inclusief gratis bankkoppeling
- Mobiele app voor IOS/android
- Klantwaardering: 8,1
- Met voorbeeld boekhouding
- Eenvoudig facturen maken
- Scan en herken service
- Klantwaardering: 8,3
Op deze pagina heb ik beschreven wat de precieze geschiedenis van dubbel boekhouden is, wanneer dubbel boekhouden relevant is, bespreek ik verschillende oefeningen en leg ik je het systeem haarfijn uit.
Inhoudsopgave
Wat is de geschiedenis van dubbel boekhouden?
Menig historici zijn het erover eens dat dubbel boekhouden enkele eeuwen na de eerste systemen van boekhouden zijn ontstaan. Om handel te kunnen drijven was het nodig om de transacties, bezittingen en schulden bij te houden. Het is niet realistisch om te denken dat handelaren tijdens dit tijdperk geen rekening hielden met openstaande schulden. Zonder enige rekening met het eigen vermogen te houden, is de cirkel namelijk niet rond te krijgen.
Volgens de geschiedenisboeken heeft de wet van Hammurabi de beginselen van dubbel boekhouden gevormd. Hij beschreef dat mensen moeten opschrijven wat zij geven en daarvoor terug ontvangen. Gaf jij iemand tien koeien en kreeg jij daar iets voor terug of moest jij daar nog iets voor terugkrijgen, dan moest dat op schrift gezet worden. Op basis van deze uitspraak, kunnen we oordelen dat er 1700 voor Christus, de tijd van Hammurabi, dubbel boekhouden al in enige vorm voorkwam.
Eén van de meest duidelijke aanwijzingen voor de dubbel boekhouden geschiedenis is te herleiden naar Toscane, Italië. Omstreeks het jaar 1320 lieten Italiaanse boekhoudboeken dubbele rekeningen zien. Alhoewel de daadwerkelijke debet en credit posten nog niet in deze boekhoudboeken te zien zijn, wijst dit erop dat het begin van dubbel boekhouden gegarandeerd aanstaande was.
De échte grondlegger van dubbel boekhouden is volgens velen de Italiaan Luca Pacioli. Hij schreef een boek waar dubbel boekhouden met de moderne invulling voor het eerst beschreven wordt. Als wiskundige en adviseur van verschillende bedrijven heeft hij dubbel boekhouden moeiteloos in het Italiaanse bedrijfsleven weten te introduceren. Dat enkele eeuwen later de hele wereld dubbel boekhouden gebruikt, had niemand verwacht.
Voor de echte dubbel boekhouden geschiedenis liefhebbers is de eerste uitleg die Luca Pacioli in zijn boek over dubbel boekhouden doet het herinneren waard:
De Venetiaanse methode van dubbel boekhouden
U moet weten dat u van elke rekening in het journaal twee rekeningen in het grootboek moet maken. Namelijk één in het debet en één in het credit. Hierdoor ontstaat de balans die bij het afsluiten van het grootboek wordt opgemaakt tussen het debet en credit. Ook al noemen veel historici Luca Pacilio in de geschiedenis de echte maker van het dubbel boekhouden geeft hij in zijn boek aan dat hij het zelf verzonnen heeft. In zijn boek noemt hij dubbel boekhouden namelijk de Venetiaanse methode. Het blijkt dus dat deze Venetiaanse methode sterk met het dubbel boekhouden van tegenwoordig overeenkomt. Maar verder bewijs hiervan is nooit gevonden.
Het duurde meer dan 200 jaar voordat dubbel boekhouden ook in Nederland gebruikt werkt. Rond het jaar 1540 kwamen de eerste vermeldingen van deze boekhoudmethode voor. De omliggende landen hebben zelfs tot het jaar 1720 niet van dubbel boekhouden gebruik gemaakt. Ondertussen kunnen we ons geen wereld meer voorstellen waarmee we transacties en gebeurtenissen dubbel boekhouden. Een geschiedenis om je vingers bij af te likken.
Als boekhouden dubbel kan zijn, bestaat er dan ook enkel boekhouden?
De oplettende lezer onder ons vraagt zich misschien af of er naast dubbel boekhouden ook een enkele vorm bestaat. Voor velen verrassend genoeg is dat het geval. We noemen deze enkele vorm ook wel enkelvoudig boekhouden waarmee we alleen de in- en verkopen bijhouden. Kleine bedrijven kunnen in de meeste gevallen met enkelvoudig boekhouden het overgrote deel van de transacties en gebeurtenissen verwerken. Aan de achterkant vindt er vaak alsnog dubbel boekhouden plaats, waardoor we kunnen concluderen dat dit systeem onmisbaar is.
Wanneer gebruik je enkelvoudig boekhouden?
Gezien het feit dat het overgrote deel van de Nederlandse bedrijven als klein kan worden bestempeld, is het relevanter om te bespreken wanneer je enkelvoudig boekhouden gebruikt. Dubbel boekhouden komt weliswaar voor maar minder dan enkelvoudig boekhouden.
In principe kunnen kleine bedrijven hun volledige boekhouding op basis van de enkelvoudige methode verzorgen. Doordat zij vooral diensten of producten inkopen en verkopen, is de boekhouding zo eenvoudig dat de complexiteit van dubbel boekhouden overbodig is.
Dat wil niet zeggen dat wanneer je dubbel boekhouden gebruikt je altijd een groot bedrijf met een complexe boekhouding moet zijn. Je kunt ook als kleiner bedrijf dubbel boekhouden. Wanneer dubbel boekhouden jou meer inzicht geeft in bijvoorbeeld je bezittingen en schulden is de keuze snel gemaakt.
Wanneer gebruik je dubbel boekhouden?
Voor de meeste grotere bedrijven is dubbel boekhouden de gewoonste zaak van de wereld. Behalve dat zij dubbel boekhouden als een best practice zien, is het doorgaans ook verplicht. Dubbel boekhouden verschaft bedrijven meer inzicht in de huidige gezondheid. Wanneer dubbel boekhouden de norm is, kunnen verantwoordelijken binnen enkele minuten zien wat er precies gaande is. Een enkelvoudige boekhouding is hier niet geschikt voor.
Daar bovenop komen nog branche specifieke vereisten. Diverse branches hebben dubbel boekhouden als standaard. Vooral complexe branches kunnen alleen van een goede boekhouding voorzien worden wanneer dubbel boekhouden wordt toegepast. Een goed voorbeeld hiervan is de olie industrie waar diverse producten middels financiële constructies van post naar post worden verplaatst.
Uiteindelijk is het belangrijk dat je met een boekhouder of accountant bespreekt welke vorm van boekhouden voor jouw bedrijf van toepassing is. Sommige kleine bedrijven doen er met enige regelmaat wel goed aan dubbel te gaan boekhouden. Dat terwijl grotere bedrijven lang niet altijd een meervoudige boekhouding hoeven te kiezen.
Uitleg van het journaal
Laten we eens naar een concreter voorbeeld kijken waarbij we een journaalpost nemen. Een normaal journaal ziet er als volgt uit;
| Debiteren aan rekening | € 100 | |
| Aan te crediteren | € 100 |
Zoals je kunt zien, heb je met deze vorm van boekhouden aan beide zijdes hetzelfde bedrag. De creditkant dient altijd gelijk te zijn aan de debetkant. Dit dient in zowel de grootboeken als in de gezamenlijke journalen zo te zijn. Moderne boekhoudpakketten doen deze vorm van dubbel boekhouden geautomatiseerd, zodat jij niet handmatig iedere mutatie hoeft te verwerken. Hierdoor hoeven bedragen maar eenmalig ingevoerd te worden terwijl het proces van dubbel boekhouden wel plaatsvindt. Deze manier is gelijk aan de hierboven beschreven methode.
Wanneer vervolgens de rekeningen worden opgesplitst, komen we uit op een balans en resultatenrekening. Samengenomen vormen deze twee rekeningen weer de jaarrekening die bedrijven verplicht moeten kunnen opvoeren.
Basisbeginselen van dubbel boekhouden
Een uitgebreide samenvatting van dubbel boekhouden heb je ondertussen gehad. De precieze basisbeginselen van dubbel boekhouden, waar deze samenvatting in uitmondt, komt op zes regels uit. Deze zes regels zijn;
- Neemt het bezit toe, dan moet de rekening bezit debiteren
- Neemt het bezit af, dan moet de rekening bezit crediteren
- Neemt de schuld toe, dan moet de rekening schuld crediteren
- Neemt de schuld af, dan moet de rekening schuld debiteren
- Neemt het eigen vermogen toe, dan moet de rekening eigen vermogen crediteren
- Neemt het eigen vermogen af, dan moet de rekening eigen vermogen debiteren
De zes bovenstaande regels helpen je het dubbel boekhouden voor een groot deel correct te verzorgen. Verdere specifieke regels gaan buiten de basisbeginselen van dubbel boekhouden. Het helpt daarentegen wel de verschillende rekeningen nog een keer na te lezen. De rekeningen van bezit, schuld en eigen vermogen geven hier een actueel beeld van.
Door deze rekeningen correct aan te duiden verzeker jij jezelf van een correcte en nette boekhouding. Het moet eenvoudig zijn om je boekhouding te kunnen raadplegen, vooral bij dubbel boekhouden. De verschillende standaarden voor het overzichtelijk maken van dergelijke rekeningen heeft een eigen uitleg nodig.
Online boekhoudprogramma’s en dubbel boekhouden
Je hoeft niet bang te zijn dat online boekhoudprogramma’s en dubbel boekhouden niet samengaan. Ieder online boekhoudprogramma is namelijk zo ontworpen dat het op de achtergrond jouw boekhouding precies verwerkt op de manier zoals een echte boekhouder dat zou doen. Dat wil zeggen dat als er noodzaak voor dubbel boekhouden is, jouw boekhoudprogramma dit ook echt doet. Dit is onder andere terug te zien aan jouw balansmutaties.
Verschillende populaire boekhoudprogramma’s hebben dit onderdeel uitstekend uitgevoerd, waaronder Rompslomp, E-Boekhouden en Exact Online. Daarnaast is bekend dat zowel Twinfield, Visma als Informer Online zich uitstekend leent voor kleine en grote ondernemingen.
- Beste beoordeling door beginners
- Eenvoudig boekhouden
- Inclusief BTW aangifte
- Klantwaardering: 8,9
- Met kilometer- en urenregistratie
- Inclusief gratis bankkoppeling
- Mobiele app voor IOS/android
- Klantwaardering: 8,1
- Met voorbeeld boekhouding
- Eenvoudig facturen maken
- Scan en herken service
- Klantwaardering: 8,3
Meest gestelde vragen
Met dubbel boekhouden wordt aan de debet en aan de creditzijde hetzelfde bedrag vermeldt. De creditkant dient altijd gelijk te zijn aan de debetkant. Dit dient in zowel de grootboeken als in de gezamenlijke journalen zo te zijn. Moderne boekhoudpakketten doen deze vorm van dubbel boekhouden geautomatiseerd, zodat jij niet handmatig iedere mutatie hoeft te verwerken. Hierdoor hoeven bedragen maar eenmalig ingevoerd te worden terwijl het proces van dubbel boekhouden wel plaatsvindt.
Wanneer vervolgens de rekeningen worden opgesplitst, komen we uit op een balans en resultatenrekening. Samengenomen vormen deze twee rekeningen weer de jaarrekening die bedrijven verplicht moeten kunnen opvoeren.
Wat een boekhoudpakket kost, is afhankelijk van de functies die je wil gaan gebruiken. De goedkoopste boekhoudpakketten voor zzp zijn er al vanaf €9,95 per maand.
– Enorm verlagen van de accountantskosten of boekhoudkosten;
– Veel wordt geautomatiseerd verwerkt, zodat je hier geen omkijken naar hebt;
– Altijd actueel inzicht in de cijfers van je bedrijf middels een boekhoudapp;
– Geen zorgen meer over back-ups, want de boekhouding staat in de cloud;
– Geen hoge eenmalige investering nodig door een maandelijks opzegbare betaling.
Een boekhoudprogramma is software om de boekhouding van je bedrijf bestaande uit alle transacties ordelijk bij te houden. Met een boekhoudprogramma kun je zelf de boekhouding doen en heb je geen boekhouder nodig. Met een boekhoudprogramma voldoe je aan de voorwaarden van de Belastingdienst.
Door een boekhoudprogramma te gebruiken kun je makkelijk en snel je administratie verzorgen. Je houdt transacties in de gaten, stelt facturen op, regelt de urenadministratie en meer. Veel onderdelen kunnen worden geautomatiseerd, waardoor je minder tijd kwijt bent en de kans op fouten wordt verkleind. De Belastingdienst waardeert het als er gebruik wordt gemaakt van een goed boekhoudprogramma.
Er zijn diverse boekhoudprogramma’s voor een bepaalde periode gratis te gebruiken. In deze proefperiode mag je zonder betaling gebruikmaken van alle functies van het boekhoudprogramma. De duur van de proefperiode kan variëren van 30 dagen tot 15 maanden. Tevens zijn er (beperkte) boekhoudprogramma’s die volledig gratis te gebruiken zijn. Deze kennen doorgaans een betaalde variant met meer functies.
Voor het uitbesteden van de boekhouding aan een boekhouder ben je al snel €120,- per maand kwijt. Wanneer je een eenmanszaak hebt of zzp’er bent, is het zelf bijhouden van de boekhouding met een boekhoudpakket in de cloud erg eenvoudig. Daarnaast zijn de kosten een stuk lager dan wanneer je alles uitbesteed aan een boekhouder. Er zijn zelfs boekhoudprogramma’s die je voor een bepaalde periode gratis kunt gebruiken.
Het is in enkele gevallen mogelijk om een boekhoudprogramma eenmalig aan te schaffen. Na de aankoop kun je het programma onbeperkt gebruiken en hoef je niets bij te leggen. De meeste boekhoudprogramma’s werken echter met een terugkerende betaling in de vorm van een abonnement. Je betaalt dan maandelijks een bedrag om van het boekhoudprogramma en alle bijbehorende voordelen gebruik te maken.
Om met een boekhoudprogramma te beginnen heb je geen boekhoudkennis nodig. De boekhoudprogramma’s die wij adviseren geven een duidelijke uitleg waarbij je stap voor stap geholpen wordt. Zo zijn er diverse type voorbeeld boekhoudingen. Dit zijn kant en klare templates die volledig zijn ingericht. Daarnaast is er een enorm team aan professionals die je helpen het boekhoudprogramma beter te leren kennen. Tevens is er een grote verscheidenheid aan video’s beschikbaar waarin de werking van het programma nauwkeurig wordt uitgelegd.
Gerelateerde artikelen
Wat is Boekhouden? Complete Uitleg voor Beginners
Wat is boekhouden en wat heb je er precies aan? Ondernemers en particulieren kunnen veel aan boekhouden hebben. Uitleg wat het voor jou is!
Gratis Excel Template Boekhouding nodig?
Gratis boekhoudprogramma’s in Excel inclusief templates voor jouw boekhouding ✓Vergelijk & kies ✓Onafhankelijke vergelijking
Cursus Boekhouden Voor Beginners? Direct Gratis Online Starten
Een cursus boekhouden online volgen? Wacht hiermee! Ik vertel je hoe je gratis online kunt leren boekhouden met deze boekhoudprogramma’s.
Gratis Boekhouden als Startende Ondernemer?
e-Boekhouden.nl is volledig gratis in de eerste 15 maanden na je KvK inschrijving!
- Onbeperkt factureren
- Gratis boekhouding app
- Gratis scan en herken voor facturen en bonnetjes
- Uitstekende klantenservice die je op weg helpt
- Gratis boekhoudcursus voor beginners
- Maandelijks opzegbaar
Over mij
ZelfBoekhouden is een platform dat vanuit veel passie voor het accountancy vak is ontstaan. Oprichter Mark Rosbergen startte het platform met als doel om mensen te helpen met hun ondernemersvragen, met name op het gebied van boekhouden. Met meer dan 20 jaar ervaring in accountancy worden ondernemers dagelijks geholpen om verder te komen met hun onderneming. Hoe? Oplossingen bieden voor alle ondernemersvraagstukken in de vorm van vergelijkingstools, templates, rijkgevulde artikelen en tips! Wij helpen jouw onderneming verder.